Ortodoncja jest działem stomatologii zajmującym się leczeniem wad zgryzu. Zazwyczaj kojarzona jest z leczeniem dzieci i młodzieży lecz zwłaszcza w ostatniej dekadzie jej zakres działania bardzo się rozszerzył. Takim leczeniem można objąć pacjentów dorosłych, z problemami periodontologicznymi, z problemami stawu skroniowo-żuchwowego , oraz z brakami zębów. Przedprotetyczne leczenie ortodontyczne jest to już „złoty standard” przy planowaniu implantów zębowych.
Ortodoncja dorosłych
Pacjentom dorosłym można zaproponować leczenie ortodontyczne przy użyciu aparatów stałych bądź przejrzystych nakładek różnych typów alignerów. Plan leczenia jednak będzie różnił się niż plan leczenia pacjenta rosnącego. Także diagnostyka musi być poszerzona, gdyż często pacjenci którzy późno decydują się na leczenie najczęściej mają już pewne powikłania spowodowane ich wadą zgyzu. Nie wyklucza to leczenia, lecz należy włączyć do planu leczenia jeszcze inne zabiegi naprawcze. Czasem leczenie ortodontyczne rozpoczyna osoba dorosła która wcześniej w swoim życiu usłyszała odmowę leczenia lub jedynie opcję operacyjną. Zachęcam do konsultacji, gdyż na wiele problemów które kiedyś ograniczały ruchy zębowe obecnie są nowe metody zaradcze jak chociażby śruby i płytki kotwiące, czy zabiegi kortykotomii bądź przeszczepy bloczkowe.
Ortodoncja przedprotetyczna
Założenie aparatów ortodontycznych przed planowaną jakąkolwiek odbudową protetyczną znacznie ułatwia odbudowę brakujących zębów, bardzo często zmniejsza zakres odbudów protetycznych a w nielicznych aczkolwiek bardzo szczęśliwych sytuacjach może wyeliminować w ogóle potrzebę np. wstawiania implantu. Implanty zębowe są doskonałą metodą uzupełniania utraconych zębów jednak powinny pojawiać się tylko w jamie ustnej w której nie występuje uraz zgryzowy. Planując leczenie ortodontyczne u pacjentów przygotowywanych do zabiegów implantacji poszerzamy nasze leczenie o szynoterapię i fizjoterapię pracując całościowo nad nową okluzją .
Bóle, trzaski w stawie skroniowo-żuchwowym
Ból ,trzeszczenia i trzaski słyszane w skroniach, przy uszach w czasie ruchów żuchwy z pewnością oznaczają że powierzchnie stawu skroniowo-żuchwowego są do siebie niedopasowane a tym samym nieprawidłowo obciążane. W tym stawie może wystąpić wiele patologii o charakterze ostrym, łagodnym z okresami zaostrzenia lub nawet utajonym. Planując większe leczenie stomatologiczne a zwłaszcza leczenie ortodontyczne warto poznać staw pacjenta i uwzględnić go w planie leczenia. Niezbędna w tym celu jest tomografia 3D ( jest to rentgen wolumetryczny czyli trójwymiarowy), artykulacja modeli pacjenta oraz szynoterapia. W leczeniu stosuje się szynę nazębną ( jest to rodzaj ortezy stawowej) oraz fizjoterapię i leczenie ortodontyczne. Oznacza to że nie tylko zmieniamy pozycję zębów w trójwymiarze ale dbamy o prawidłową funkcję mięśni i stawów skroniowo-żuchwowych. Poprawienie toru otwierania czyli wyrehabilitowanie pracy żuchwy powoduję relaksacje mięśni żucia bo daje lepszy efekt przy mniejszym wysiłku. W twarzy pacjenta można zauważyć efekt zrelaksowanej twarzy a sami pacjenci zgłaszają uczucie komfortu oraz zmniejszenie lub ustąpienie bólów głowy.
Pacjenci Periodontologiczni
Parodontoza nie jest przeciwskazaniem bezwzględnym do leczenia ortodontycznego , jedynie jej ostre fazy. Wada zgryzu u pacjenta z problemami perio bardzo często pogarsza stan przyzębia, bywa przeciwskazaniem do zabiegów regeneracyjnych. U takich pacjentów leczenie ortodontyczne ma na celu wyeliminowanie urazu zgryzowego, zmienia się tork korzeni by osadzić je w bezpiecznej strefie kości gąbczastej, bądź nawet intruduje się zmigrowane zęby. Stosuje się przy takim leczeniu mniejsze siły ortodontyczne ze względu na zmienioną proporcję długości korzenia do krótszego wyrostka kostnego. Ważną fazą leczenia pacjentów periodontologicznych jest retencja po leczeniu, która często powinna być przedłużona i pod ścisłą kontrolą.
Ortodoncja dzieci
Wady zgryzu mogą mieć podłoże czynnościowe lub szkieletowe. W pierwszym przypadku wyeliminowanie nieprawidłowej czynności wsparte leczeniem ortodontycznym daje świetne i trwałe efekty. Najpoważniejszymi nieprawidłościami u dzieci które powodują deformacje zgryzu są: nieprawidłowy tor oddychania (przez usta zamiast przez nos), nieprawidłowa praca języka ( tak zwane tłoczenie języka), oraz różne parafunkcje jak na przykład ssanie palca, policzka, nagryzanie ciał obcych takich jak kredki lub kocyk, zabawki. Wady zgryzu o podłożu szkieletowym dają gorsze rokowanie. Mamy wówczas do czynienia z genetycznie uwarunkowanym zakresem wzrostu kości, który może być nadmierny lub niewystarczający. Aby skorygować te dysproporcje w sposób satysfakcjonujący czasem jedyną opcją jest leczenie operacyjne, które można wykonać dopiero po zakończeniu wzrostu. W przypadku dziedzicznych i wrodzonych wad rozwoju kości szczęk rzeczywisty wpływ leczenia ortodontycznego na zmianę modelu wzrostu jest niewielki. Natomiast jeżeli dojdzie do powstania nieprawidłowości wyrostkowo-zębowych w trakcie wymiany uzębienia wówczas wczesne wyeliminowanie ich leczeniem ortodontycznym daje szansę na dalszy prawidłowy rozwój uzębienia i zapobiega dalszym komplikacjom wady zgryzu.Takie leczenie nazywane jest interceptywnym ( czyli przerywanym). Polega ono na tym że eliminuje się problem zgryzowy który zaistniał na danym etapie rozwoju ( takie leczenie trwa ok 3-8 miesięcy), po czym zdejmuje się aparat i pozwala na dalszy spontaniczny rozwój.
Ortodoncja młodzieży
W końcowej fazie wymiany uzębienia lub we wczesnym uzębieniu stałym warto rozważyć zastosowanie aparatu stałego, który daje lepszą kontrolę pozycji zębów a tym samym lepszy efekt estetyczny. Przed leczeniem zawsze jest wykonywany pantomogram ( przeglądowy rentgen całego uzębienia), który pozwala ocenić dojrzałość zębów stałych by móc określić najlepszy moment założenia aparatu. Wykonywane jest też rentgen Cefalometryczny boczny głowy na którym oprócz wszystkich standardowych parametrów u młodzieży prognozuje się tendencje wzrostowe szczęki i żuchwy.
Retencja
Po aktywnej fazie leczenia ortodontycznego następuje faza retencji czyli utrzymania efektów terapii aktywnej. Jest to bierna faza leczenia w której nie stosuje się już sił ortodontycznych lecz aparaty podtrzymujące efekt leczenia. Jest ich kilka rodzajów , ich wybór zależy od wady początkowej oraz od ostatniego etapu terapii czyli finiszingu.
